Wczesna epoka żelaza – popielnice twarzowe (ok. 650 – 125 p.n.e.)

 

We wczesnej epoce żelaza na Pomorzu upowszechnił się zwyczaj chowania zmarłych w popielnicach z plastycznymi lub rytymi wizerunkami twarzy, wyobrażeniami ozdób i uzbrojenia, często też przedstawieniami scen figuralnych (stylizowane postacie ludzkie, polowania, wozy, konie w zaprzęgu). Ornamentyka ta jest cennym śródłem informacji o życiu ówczesnej ludności. Geneza popielnic twarzowych wciąż pozostaje zagadką. Niektórzy badacze wywodzą je z etruskich terenów Italii, gdzie prochy zmarłych wkładano do podobnych naczyń zwanych kanopami. Inni początków tej tradycji szukają w północno-zachodniej Europie, gdzie już u schyłku epoki brązu spotykane były tzw. popielnice oczkowe. Z nich to miały wykształcić się popielnice twarzowe, które w swej najokazalszej formie pojawiły się w VI w. p.n.e. na Pomorzu. Zwyczaj ten, wraz z nowymi formami grobów, stopniowo upowszechnił się wśród społeczeństw zasiedlających tereny Wielkopolski i dotarł, poprzez dorzecza Wisły i Bugu, aż po górną Prypeć.