Grupa A (3500-2800 p.n.e.)
Świt cywilizacji
U schyłku IV tysiąclecia p.n.e. w Dolnej Nubii wykształca się nowa kultura, określana przez archeologów mianem grupy (lub horyzontu) A. Wywodzi się z wcześniejszych tradycji neolitycznych północy Sudanu, choć istotny udział w jej wyodrębnieniu odegrać musiały również silne wpływy z Górnego Egiptu, gdzie w tym samym czasie formowały się zręby starożytnej cywilizacji państwa faraonów. Społeczność grupy A składała się z niedużych grup półkoczowników, zamieszkujących okresowe obozowiska trzcinowych szałasów. Poza hodowlą, źródłem ich bogactwa stało się wydobycie złóż kopalnych na obszarze Pustyni Wschodniej, a także handel: w zamian za skóry dzikich zwierząt, złoto, kość słoniową, strusie jaja i pióra oraz cenne drewno hebanowe, mieszkańcy dzisiejszego Egiptu oferowali miedziane narzędzia, elementy uzbrojenia, cenione artykuły spożywcze – oliwę, miód, piwo i ser, przede wszystkim zaś doskonałej jakości ceramikę.
U schyłku IV tysiąclecia p.n.e. w Dolnej Nubii wykształca się nowa kultura, określana przez archeologów mianem grupy (lub horyzontu) A. Wywodzi się z wcześniejszych tradycji neolitycznych północy Sudanu, choć istotny udział w jej wyodrębnieniu odegrać musiały również silne wpływy z Górnego Egiptu, gdzie w tym samym czasie formowały się zręby starożytnej cywilizacji państwa faraonów. Społeczność grupy A składała się z niedużych grup półkoczowników, zamieszkujących okresowe obozowiska trzcinowych szałasów. Poza hodowlą, źródłem ich bogactwa stało się wydobycie złóż kopalnych na obszarze Pustyni Wschodniej, a także handel: w zamian za skóry dzikich zwierząt, złoto, kość słoniową, strusie jaja i pióra oraz cenne drewno hebanowe, mieszkańcy dzisiejszego Egiptu oferowali miedziane narzędzia, elementy uzbrojenia, cenione artykuły spożywcze – oliwę, miód, piwo i ser, przede wszystkim zaś doskonałej jakości ceramikę.
Elefantyna – „Miasto Słonia”
Właśnie w celu kontroli nad wymianą handlową z południem Egipcjanie zakładają swą faktorię na wyspie Elefantyna (staroż. Abu , dosł. „miasto słonia” – dzisiejszy Asuan). Innym miejscem wymiany było Chor Daud, gdzie archeolodzy natrafili na zespół ponad 500 jam zasobowych, wypełnionych importowaną ceramiką predynastyczną. Zresztą, naśladująca egipskie wyroby rodzima ceramika grupy A swą jakością nie ustępowała zbytnio oryginałom – zapoczątkowana wówczas produkcja naczyń o przyczernionych brzegach (tzw. black-topped ) kontynuowana będzie w Nubii przez następne 1500 lat. Bogate pochówki lokalnych przywódców plemiennych z Sajala i Kustul wskazują, iż ta klasa czerpała największe korzyści z rozwoju handlu, dzięki któremu do Nubii zaczęły przenikać z Egiptu również elementy tamtejszej kultury i wierzeń (na co wskazywać mógłby choćby zwyczaj składania do grobu glinianych figurek kobiecych).
Właśnie w celu kontroli nad wymianą handlową z południem Egipcjanie zakładają swą faktorię na wyspie Elefantyna (staroż. Abu , dosł. „miasto słonia” – dzisiejszy Asuan). Innym miejscem wymiany było Chor Daud, gdzie archeolodzy natrafili na zespół ponad 500 jam zasobowych, wypełnionych importowaną ceramiką predynastyczną. Zresztą, naśladująca egipskie wyroby rodzima ceramika grupy A swą jakością nie ustępowała zbytnio oryginałom – zapoczątkowana wówczas produkcja naczyń o przyczernionych brzegach (tzw. black-topped ) kontynuowana będzie w Nubii przez następne 1500 lat. Bogate pochówki lokalnych przywódców plemiennych z Sajala i Kustul wskazują, iż ta klasa czerpała największe korzyści z rozwoju handlu, dzięki któremu do Nubii zaczęły przenikać z Egiptu również elementy tamtejszej kultury i wierzeń (na co wskazywać mógłby choćby zwyczaj składania do grobu glinianych figurek kobiecych).
W czasach I dynastii (ok. 3000 – 2890 p.n.e.) polityka władców egipskich wobec terenów rozciągających się na południe od Elefantyny ulega diametralnej zmianie. Już tabliczka datowana na czasy faraona Ahy wzmiankuje zwycięstwo nad krainą Ta-Sety, czyli 1 nomem górnoegipskim, rozciągającym się na terenach dzisiejszej północnej Nubii. Ekspedycja jego następcy, Dżera, osiąga już rejon 2 katarakty i jej zapewne należy przypisywać słynne graffiti skalne, pozostawione w miejscowości Dżebel Szejch Sulejman k. Wadi Halfa, na którym wyobrażono spętanego nubijskiego wodza. Czy pod ich wpływem takich właśnie wypraw militarnych, czy też może z powodu zmian środowiskowych, pomiędzy 2900 a 2800 p.n.e. tereny zajmowane uprzednio przez osadników Grupy A zostają w większości opuszczone, a ich mieszkańcy przenoszą się prawdopodobnie na obszary pustynne lub na południe.
