listopad 2011

kurator wystawy: Tomasz Skorupka

Zapomniane oblicza to kolejna wystawa czasowa przygotowana przez Muzeum Archeologiczne w Poznaniu. Prezentowane na niej 53 zabytki datowane od IV tysiąclecia p.n.e. do XVII w. n.e. przedstawiają ludzkie twarze. Zaklęte w glinie, drewnie, metalu czy szkle oblicza zwykłych śmiertelników, cesarzy, świętych lub bóstw, ponownie ujrzały światło dzienne i mogą przemówić do zwiedzających.

Prowadzone od dziesiątków lat badania wykopaliskowe przyniosły wiele fascynujących odkryć. Ich interpretacja daje nierzadko odpowiedzi na pytania związane chociażby z życiem codziennym, obrządkiem pogrzebowym czy wierzeniami ludności zamieszkującej w odległej przeszłości ziemie dzisiejszej Polski. Niewiele wiemy jednak o wyglądzie ludzi, którzy tworzyli poszczególne społeczności. O ile za pomocą stosowanej w kryminalistyce zaawansowanej technologii komputerowej można na podstawie zachowanej czaszki otrzymać w miarę wiarygodny wizerunek człowieka pochowanego na szkieletowym cmentarzysku neolitycznym, wczesnobrązowym czy średniowiecznym, to w przypadku osób pochowanych w obrządku ciałopalnym nie jest to już możliwe.

Twarze z przeszłości przetrwały na różnego typu zabytkach archeologicznych, ale trzeba zaznaczyć, że we wszystkich okresach w dziejach ludzkości dominowała zoomorficzna sztuka figuralna, a przedstawienia antropomorficzne są stosunkowo rzadkie. Znane dzisiaj przedstawienia ludzkich postaci, a szczególnie twarzy, są bardzo często ledwo naszkicowane, czasem pozbawione ust, oczu, uszu lub nosa. Do wyjątków należą przedmioty, na których odwzorowano zapomniane już dzisiaj oblicza z dużą dbałością o najdrobniejsze nawet szczegóły.

Pragnę podziękować niezwykle życzliwym Dyrekcjom, Pracownikom Instytucji oraz osobom prywatnym, które użyczyły swych eksponatów na przygotowaną wystawę:

Muzeum Archeologiczne w Krakowie; Muzeum Archeologiczne w Poznaniu; Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze; Muzeum Częstochowskie w Częstochowie; Muzeum Miejskie Wrocławia; Muzeum w Międzyrzeczu; Muzeum Narodowe w Szczecinie; Muzeum Okręgowe w Toruniu; Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu; Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie; Muzeum Zamojskie w Zamościu; Patrycjusz Makowiec, Głogów; Pracownia Archeologiczno-Konserwatorska mgr Alina Jaszewska w Zielonej Górze.