styczeń-luty 2013 r.

kuratorzy wystawy: Andrzej Ćwiek, Szymon Zdziebłowski

partner wystawy: FOTOGRAF T. J. MARCINIAK www.tjmarciniak.pl

Interaktywna wystawa z rekonstrukcjami staroegipskiego łoża i podgłówka. Zapraszamy do praktycznego sprawdzenia, w jaki sposób sypiali starożytni Egipcjanie!

Słowo „sen” ma wiele znaczeń. Może oznaczać „spanie”, „marzenia senne”, albo „złudzenie”, „wyobrażenie”. Starożytni Egipcjanie spali. Dzień zaczynał się o poranku, a wieczorem bóg słońca na swej łodzi wkraczał na zachodzie do krainy podziemnej, by podczas dwunastu godzin nocy przepłynąć ją i ukazać się rano następnego dnia na wschodnim horyzoncie nieba. Noc była czasem snu. Czasownik „spać” brzmiał sedżer, i oznaczał nie tylko czynność spania, ale także przenośnie (podobnie jak w językach współczesnych) relacje seksualne („spać z kimś”). Inne terminy oznaczające „spać” to keded i aaui. Istniało także słowo bagi, które oznaczało „być znużonym”, „być zmęczonym”, „być śpiącym”. Wszystkie te słowa miały zastosowanie również we frazeologii dotyczącej spraw eschatologicznych. „Być znużonym”, „być sennym”, „zasnąć” oznaczało „umrzeć”. „Spać” było eufemistycznym określeniem stanu po śmierci, kiedy zmarli spoczywają w swoich grobowcach, niczym w sypialniach, wychodząc z nich, by komunikować się z żywymi i korzystać ze składanych im ofiar.

Starożytni Egipcjanie śnili. Słowo resut, oznaczające „sen”, „marzenia senne” pochodzi od czasownika res, „zbudzić się”, „czuwać”, co oznacza, że sen uważano za rodzaj realnej, choć nieświadomej, aktywności. Znaczenie snów było przedmiotem badań i interpretacji, czego dowodem historia biblijnego Józefa, wyjaśniającego prorocze sny faraona. Poprzez sny bogowie kontaktowali się z ludźmi, przekazując ważne przesłania lub odpowiadając na prośby. W czasach grecko-rzymskich w świątynnych centrach medycznych stosowano leczniczy sen (inkubację).

Europa nowożytna śniła o Egipcie, powoli odkrywając tajemnice zapomnianego, egzotycznego i fascynującego państwa faraonów. Egipska wyprawa Napoleona i odczytanie hieroglifów przez J. F. Champolliona (1822) stworzyły fundamenty współczesnej egiptologii, która tłumaczy staroegipskie senniki na język współczesności i odkrywa techniki zarządzania budową piramid, o których nam się nie śniło…

Nadal śnimy o Egipcie – ale często już tylko marząc o wakacjach w Szarm el-Szejch. Tymczasem starożytni Egipcjanie, którzy zbudowali pierwszą cywilizację, pierwsze państwo i pierwsze społeczeństwo, mogliby nas wiele nauczyć. Możemy skorzystać z ich mądrości jeżeli nie prześpimy tej okazji…

Fotografie ekspozycji wykonał