13 grudnia 2016 – koniec stycznia 2017

kuratorzy wystawy: Alicja Gałęzowska, Patrycja Silska

Z obszarów zamieszkałych w pierwszych wiekach naszej ery przez ludy barbarzyńskie pochodzi szereg specyficznych form ceramiki. Wyróżniającą się grupę stanowią imitacje naczyń metalowych, szklanych i glinianych produkowanych w prowincjach państwa rzymskiego. Rzadko były to w miarę wierne kopie, wzory rzymskie w środowisku Barbarzyńców ulegały bowiem transformacji i dopasowaniu do lokalnych gustów. Na naszych ziemiach najczęściej naśladowano w glinie szklane czarki zdobione żeberkami oraz niektóre typy pucharów szklanych i glinianych. Oryginalną kategorią ceramiki barbarzyńskiej są zagadkowe naczynia z szybkami, w których dno, a czasem dodatkowo także w ścianki, wprawiono fragmenty rzymskich naczyń szklanych. Znaczenie naczyń z szybkami nie zostało do tej pory wyjaśnione w sposób w przekonujący. Do ceramicznych osobliwości należą również naczynia jeżowate, zdobione mnóstwem guzków, który to ornament może nawiązywać do zdobnictwa rzymskich naczyń szklanych i glinianych.

Kolejną interesującą grupę ceramiki tworzą naczynia zdobione bardzo schematycznym lub stylizowanym ornamentem figuralnym, wykonanym w technice rycia i odciskania, względnie plastycznym. Naczynia z dekoracją figuralną w znacznej części pochodzą z cmentarzysk. Rzadko spotyka się motywy zoomorficzne, min. jeleni, koni, bydła, ptaków, a także motywy antropomorficzne, interpretowane jako postacie orantów i bóstw. Częściej garncarze barbarzyńscy sięgali po motywy geometryczne – znaki swastyk, krzyży czy okręgów, które mogły mieć znaczenie apotropaiczne. Powszechnie przyjmuje się, że ornamentyka figuralna ma znaczenie symboliczne, łączona jest ze sferą wierzeń, zwłaszcza z wyobrażeniami eschatologicznymi. Interpretacje poszczególnych przekazów wizualnych nie wychodzą jednak poza ramy hipotez.

Ceramika prezentowana na wystawie przeważnie odkryta została na terenie Wielkopolski i pochodzi ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Poznaniu. Zwiedzającym udostępniono często rzadkie a czasem nawet unikatowe znaleziska.