Od 11 lutego do końca kwietnia  w ramach cyklu „Bliskie spotkania z…” Muzeum Archeologiczne w Poznaniu eksponować będzie wystawę: „Obsydian – czarne złoto Azteków”.

Tytułowy obsydian i jego znaczenie dla indiańskich społeczności Mezoameryki, jest głównym tematem ekspozycji. Znajdą się tam informacje na temat samego surowca (szkło wulkaniczne), jego powstania, sposobu użytkowania przez prekolumbijskie społeczności Mezoameryki, a przede wszystkim jego znaczenia dla Azteków. Pokazane zostaną także unikatowe zabytki z obsydianu pochodzące z Meksyku, znajdujące się w zbiorach Muzeum. 

Obsydian pełnił wyjątkową rolę wśród prekolumbijskich społeczności Mezoameryki. Był nie tylko surowcem do wytwarzania narzędzi do codziennego użytku, w tym także broni. Wyroby z obsydianu takie jak np. ozdoby, czy figurki miały również znaczenie rytualne i magiczne (noże ofiarne). Był cennym surowcem i przedmiotem dalekosiężnej wymiany. Dla dawnych społeczności Mezoameryki obsydian był również symbolem władzy i prestiżu. Obecnie jest znany jako surowiec do wyrobu ozdób, a poszukiwany także ze względu na dobrą energię, jaką emanuje.

Wystawa gościć będzie w MAP do końca kwietnia.

Kilka słów od autora:

Andrzej Ćwiek

Serdecznie zapraszamy na wykład pani dr hab. Anny Zalewskiej (Instytut Archeologii, Uniwersytet im. M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie) pt. „Archeologia XX wieku: Archeologia Wielkiej Wojny”, który odbędzie się 13 stycznia 2016 r. (środa), o godz. 11.00.

Dr hab Anna Zalewska to pracownik Instytutu Archeologii UMCS w Lublinie, członek Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie, a także Prezes Fundacji Przydrożne Lekcje Historii (NGO).

Kieruje projektem Sonata BIS pt „Archeologiczne Przywracanie Pamięci o Wielkiej Wojnie. Materialne pozostałości życia i śmierci w okopach na froncie wschodnim oraz stan przemian krajobrazu pobitewnego w rejonie Rawki i Bzury” przyjętego do finansowania przez Narodowe Centrum Nauki.

Fot. Anna Zalewska

Startują Rodzinne Ferie (18.01.2016 do 31.01.2016 r.) W naszych placówkach – Pałacu Górków (siedzibie Muzeum przy ul. Wodnej 27) i w Rezerwacie Archeologicznym Genius loci – naszym oddziale na Ostrowie Tumskim zaplanowaliśmy szereg atrakcji. Zapraszamy od wtorku do niedzieli.

Wstęp w czasie ferii do Pałacu Górków i Rezerwatu Archeologicznego Genius loci:

– Dzieci do lat 12 po okazaniu legitymacji szkolnej – darmowy wstęp na wystawy, udział w warsztatach i innych atrakcjach.
– Dzieci powyżej 12 roku i młodzież – obowiązuje bilet ulgowy.
– Opiekunowie dzieci i młodzieży biorącej udział w naszych atrakcjach – obowiązuje bilet wstępu do Muzeum lub Rezerwatu.
– W sobotę wstęp do Muzeum jest bezpłatny dla wszystkich, a do Rezerwatu – w niedzielę.

Co przygotowaliśmy?

Pałac Górków szereg imprez pod hasłem:

Greckie ferie

ul.Wodna 27

Konkurs plastyczny i quiz wiedzy

Będziemy organizować konkurs plastyczny pt. „Ja w starożytnej Grecji”. Dzieci do 8 roku życia będą miały za zadanie przedstawić siebie jako mieszkańca starożytnej Grecji. Prace wykonane techniką dowolną (albo w domu albo na terenie naszego muzeum) zbierane będą przez całe ferie w kasie biletowej.

Dla dzieci starszych planujemy quiz wiedzy o starożytnej Grecji. W kasie biletowej muzeum czekać będą specjalnie przygotowane formularze, które po wypełnieniu, należy podpisać i zwrócić. 

Rozstrzygnięcie obu konkursów nastąpi po feriach 9.02.2016. Wyniki opublikujemy na stronie www.muzarp.poznan.pl. Przewidujemy atrakcyjne nagrody.

Pokazy filmowe połączone z warsztatami

20 i 27 stycznia o godzinie 12:00 planujemy środowe pokazy filmu połączone z  warsztatami. Wstęp na seans będzie darmowy ilość osób nie jest ograniczona. Wydawanie wejściówek na warsztaty przed seansem odbywać będzie się w kasie biletowej do wyczerpania limitu 25 osób.

20.01.2016 wyświetlimy filmy animowane „Był sobie człowiek – Pierwsze imperia” oraz „Byli sobie podróżnicy – Podboje Aleksandra Wielkiego”, a 27.01.2016 – „Był sobie człowiek – Czasy Peryklesa” oraz „Byli sobie wynalazcy – Archimedes i Grecy”.

Warsztaty tańca greckiego

19 i 26 stycznia o godzinie 12:00 w muzealnych progach odbywać będą się wtorkowe warsztaty tańca greckiego. Liczba miejsc jest ograniczona, maksymalnie jesteśmy w stanie przyjąć piętnaścioro dzieci. Udział w zajęciach będzie darmowy, zapisy mailowe zbieramy do 18 stycznia pod adresem lena.glowacka.89@gmail.com.

Interaktywna gra dla rodzin

Przez cały czas trwania zimowej przerwy międzysemestralnej w MAP, będzie można wziąć udział w interaktywnej grze dla rodzin pt. Wielka Kolonizacja. Gra ukazuje relacje Greków z innymi cywilizacjami w obrębie Morza Śródziemnego. Szczegółowe informacje na ten temat uzyskać będzie można na stronie www.muzarp.poznan.pl.

Impreza edukacyjna w sobotę

Już w sobotę pomiędzy 12.00, a 16.00 impreza tematyczna związaną z grecką mitologią! Na pięciu stanowiskach ustawionych na dziedzińcu Pałacu Górków dzieci będą mogły wziąć udział w aktywnościach warsztatowych. By emanować mądrością! Przybądźcie i poznajcie sekrety sympatycznego zwierzęcia bogini Ateny. By zyskać zdolność szybkiego przemieszczania się! Nałóżcie na skronie skrzydlaty diadem petasos boga Hermesa. By chronić siebie i bliskich! Użyjcie Egidy, niezwykłej tarczy boga Zeusa. By lśnić w glorii i chwale! Przemaszerujcie w tryumfalnym pochodzie w wieńcu z laurowych liści. By szczycić się wyjątkowością artystycznej duszy! Pokażcie swoje estetyczne zdolności przy dekoracji greckich amfor!

Rezerwat Archeologiczny Genius Loc

ul.Posadzego 3

Tajemnice średniowiecza – klasztorne wynalazki

Środa 20.01 i  czwartek 28.01 w Rezerwacie Archeologicznym Genius Loci upłyną pod hasłem Klasztornych wynalazków.  Warsztaty plastyczne mają na celu przybliżenie dorobku dziedzictwa kultury, sztuki i nauki średniowiecza. Dzieci po krótkiej prezentacji, będą miały okazję poznać różne wynalazki, które zrodziły się w średniowiecznych klasztorach oraz wykonać samodzielnie prace plastyczne. Podczas warsztatów planuje się także zwiedzanie ekspozycji rezerwatu. Zapisy prowadzone będą mailowo i telefonicznie do 20.01.2016 r. pod numerem  61 852 21 67 i adresem email rezerwat@muzarp.poznan.pl. Serdecznie zapraszamy!

Gry planszowe

Codziennie w czasie ferii, dzieci będą mogły pograć w gry planszowe wywodzące się z okresu średniowiecza. Informacje na ten temat uzyskać będzie można w kasie biletowej Rezerwatu

Prezentacja rzeźby – łodzi wykonanej z fragmentów tysiącletnich dębów

Uroczyste rozpoczęcie roku jubileuszowego w Rezerwacie Archeologicznym Genius Loci nastąpi w 29 stycznia 2016 roku.   Wyeksponowana zostanie wtedy dębowa łódź – rzeźba wykonana z drewna pochodzącego z konstrukcji budowanych w X wieku. Dzieło wykonane zostało przez Pracownię Rzeźby Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu, pod kierunkiem prof. dr hab. Kazimierza Raby i mgr Łukasza Gruszczyńskiego.

 Ta artystyczna ekspozycja symbolicznie wprowadzi Rezerwat Archeologiczny Genius loci w uroczystości 1050-lecia Chrztu Polski. Symbolika łodzi odnosi się  do chrześcijańskiej łodzi-kościoła i jej wczesnośredniowiecznej ikonografii.

 Ponadto ukazane zostaną  różne etapy prac artystycznych dokumentujące powstawanie rzeźby i materię historycznego surowca. Wystawa stanie się pierwszym etapem jubileuszu 1050-lecia Chrztu Polski, nosić będzie tytuł „Navi 966”. 

Patroni medialni

 Od 12 lutego  do 14 kwietnia 2016 roku w podziemiach pod renesansowym dziedzińcem Pałacu Górków eksponowana będzie nowa wystawa czasowa MAP pt: Przemoc i rytuał w neolicie. Grób zbiorowy kultury amfor kulistych w Koszycach. Informacji na temat tej  spektakularnej ekspozycji  dostarczył jeden z jej autorów Marcin M. Przybyła:

W ostatnich stuleciach IV tysiąclecia p.n.e. zaszły poważne zmiany w sferach wierzeń, gospodarki i kultury materialnej grup ludzkich zamieszkujących rozległe obszary Europy środkowej i wschodniej. Ten uchwytny metodami archeologicznymi nowy system wartości został nazwany „kulturą amfor kulistych”. Jego ślady są odkrywane w dorzeczach Łaby, Odry i Wisły, a także na terenie zachodniej Ukrainy i północnej Mołdawii). W porównaniu ze starszymi kulturami neolitycznymi ludność kultury amfor kulistych charakteryzuje się większą mobilnością. Jej przedstawiciele pozostawali rolnikami, uprawiając zróżnicowane gatunki zbóż i hodując bydło, świnie, kozy, owce, psy, a także – po raz pierwszy na terenie Polski – konie. Byli ponadto doskonałymi rzemieślnikami, obrabiającymi kość, róg i bursztyn, a przede wszystkim krzemień. Z ich działalnością łączy się główna faza użytkowania słynnej kopalni krzemienia pasiastego w Krzemionkach Opatowskich.

Nie zakładali oni dużych, stabilnych, wielofazowych osad, ale zamieszkiwali w niewielkich, stosunkowo krótkotrwałych osiedlach, składających się często z pojedynczych budynków. Przedstawiciele kultury amfor kulistych pozostawili po sobie natomiast spektakularne znaleziska sepulkralne. Chowali zmarłych w jednostkowych lub zbiorowych grobach, przeważnie bogato wyposażonych i posiadających często rozbudowane konstrukcje kamienne. Cechą charakterystyczną ich rytuałów pogrzebowych było częste składanie ofiar ze zwierząt oraz z ludzi. Ceremoniałom pochówku ważnych członków społeczności towarzyszyły rozbudowane obrzędy, których elementem było uśmiercanie innych osób.

Na pozostałości takiego kompleksu obrzędowo-sepulkralnego kultury amfor kulistych archeolodzy natknęli się w 2011 roku podczas badań ratowniczych związanych z budową kanalizacji w Koszycach, pow. proszowicki. Ich odkrycie było pewnym zaskoczeniem. Lessowe tereny zachodniej Małopolski dostarczały licznych znalezisk związanych z osadnictwem społeczności różnych kultur z okresu neolitu (ok. 5500-2300 BC). Pomimo, że na obecność osadnictwa kultury amfor kulistych wskazywały nieliczne odkrycia grobów (w Kazimierzy Wielkiej i Rosiejowie pow. kazimierski, Żurawnikach, pow. buski), dokonane jeszcze przed okresem I wojny światowej to brak nowszych znalezisk sprawił, że w przekrojowych studiach dotyczących późnego i schyłkowego neolitu tej części Małopolski, jej rola była marginalizowana. Uwagę skupiono na liczniejszych znaleziskach innych kultur, a główna oś narracji była związana z sekwencją chronologiczną: kultura pucharów lejkowatych – kultura badeńska – kultura ceramiki sznurowej. Niespodziewane odkrycie spektakularnych pochówków kultury amfor kulistych znacząco zmienia stan naszej wiedzy na temat zachodniomałopolskiej wyżyny lessowej.

Interdyscyplinarne opracowanie tych pochówków z Koszyc zostało wykonane w oparciu o projekt Stowarzyszenia Archeologów Terenowych „Stater”,  dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach organizowanego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa programu „Dziedzictwo kulturowe” priorytet 5 „Ochrona zabytków archeologicznych” (zadanie nr 725/12: „Opracowanie bioarcheologiczne grobu zbiorowego KAK z Koszyc”). 

W ramach realizowanego projektu wykonano cały szereg analiz: stylistyczno-chronologiczną zabytków archeologicznych (Piotr Włodarczak, Marcin Przybyła, Michała Podsiadło i Krzysztof Tunia), zabytków krzemiennych (Witold Grużdź i Janusz Budziszewski), traseologiczne (Katarzyna Pyżewicz i Mateusz Frankiewicz), antropologiczną (Anita Szczepanek), archeozoologiczną (Renata Abłamowicz), paleobotaniczną (Maria Lityńska-Zając), sądowo-lekarską obrażeń widocznych na szkieletach zmarłych (Tomasz Konopka, Krzysztof Woźniak), mitochondrialnego DNA zmarłych (Marta Kuś i Andrzej Ossowski), mineralogiczno-petrograficzną naczyń ceramicznych (Anna Rauba-Bukowska), perograficzną wyrobów kamiennych (Joanna Trąbska), izotopów tlenu w kościach ludzkich (Beata Stepańczak, Katarzyna Mądrzyk, Anita Szczepanek i Krzysztof Szostek) oraz izotopów węgla i azotu w kościach ludzkich i zwierzęcych (Gunilla Erikson i Rachel Howcroft). Wykonano także datowanie radiowęglowe próbek pobranych z obu grobów.

Na podstawie uzyskanych wyników ustalono, że pochówki w Koszycach powstały w przedziale czasowym 2875-2670 r. p.n.e. Do grobu 523 złożono 15 osób w zróżnicowanym wieku (kobiet mężczyzn i dzieci). Towarzyszyło im bogate wyposażenie, w skład którego weszło 88 przedmiotów: 6 naczyń ceramicznych, 8 ozdób bursztynowych, dwie ozdoby kościane, trzy narzędzia kościane, 13 kłów dzika, 50 wyrobów krzemiennych (w tym: 5 siekier, 2 dłuta, 41 wiórów i odłupków, 1 łuska i 1 rdzeń) oraz 6 nieobrabianych (świni, owcy, żurawia i żbika). Przy grobie ludzkim odkryto pochówek zwierzęcy (obiekt nr 506) zawierający szkielety 7 świń w różnym wieku (zachowane w całości lub fragmentarycznie). Szczątkom zwierząt towarzyszyło wyposażenie w postaci amfory glinianej i trzech fragmentów kamiennych płyt szlifierskich.

Na czaszkach wszystkich zmarłych widoczne są ślady uderzeń zadanych różnymi narzędziami, najczęściej siekierą krzemienną. Celem tych ciosów było nie tylko uśmiercenie, ale również rytualne otwarcie głów (zapewne uzyskanie dostępu do mózgów zmarłych). Czaszki dwóch kobiet noszą ponadto ślady działania ognia, co może wskazywać na obecność zwyczaju rytualnego kanibalizmu.

Nie można jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy ludzie pochowani w grobie 523 padli ofiarą przemocy użytej przez obcych napastników, a następnie jedynie pogrzebni przez członków swojej społeczności, czy też zostali uśmierceni, zapewne w celach rytualnych, przez swoich pobratymców.

Badania mtDNA wykonano w celu ustalenia pokrewieństwa osób pochowanych w grobie. Z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że trzy dojrzałe kobiety (osobniki nr 1, 3 i 12) były swoimi siostrami, poślubionymi przez jednego mężczyznę. Dwoje dzieci (nr 6 i 9), a zapewne także osobnik nr 2, mogło być ich potomstwem. Do roli głowy rodziny predestynowany jest jeden z dwóch dorosłych mężczyzn (nr 11 lub 15).

Dzięki analizom stabilnych izotopów węgla i azotu uzyskano informacje na temat diety ludzi pochowanych w grobie 523. Z kolei analiza stabilnych izotopów tlenu potwierdziła pochodzenie badanej społeczności z terenu Małopolski.

Autorzy wystawy:

Marcin M. Przybyła

dr hab. Anita Szczepanek

dr hab. Piotr Włodarczak

Kurator wystawy:

mgr Marta Sierant

marta.sierant@muzarp.poznan.pl

Uprzejmie informujemy, że ekspozycje MAP w dniu 6 stycznia 2016 roku, nie będą dostępne dla zwiedzających.

Wszystkich zainteresowanych naszymi zbiorami zapraszamy w pozostałe dni tygodnia w godzinach otwarcia muzeum. Polecamy do odwiedzenia nasze wystawy czasowe: Życie codzienne w prahistorycznej Macedonii i Skarb z Siedlikowa.

 Przypominamy, że w soboty wstęp na nasze ekspozycje jest bezpłatny. W przypadku ekspozycji  „Życie codzienne w prahistorycznej Macedonii” bezpłatne bilety obowiązują przez cały tydzień za wyjątkiem poniedziałków (nieczynne).

Zapraszamy dzieci w wieku 6-12 lat w dniach 19-30.12.2015 (oprócz poniedziałków) do wzięcia udziału w konkursie plastycznym, związanym z naszą grecką wystawą! Przygotowaliśmy konkurs plastyczny, polegający na dokończeniu myśli: „Dawno temu w Grecji…”. Dzieci będą miały za zadanie wykonać pracę plastyczną dowolną techniką, inspirując się wybranym zabytkiem z wystawy. Prace wykonywać można także w domu. Wykonane prace wraz z podaniem imienia, nazwiska i wieku dziecka oraz numeru telefonu i ewentualnie adresu mailowego opiekuna, prosimy zostawiać  u obsługi wystawy.

Przewidujemy nagrody! Zwycięzców poinformujemy mailowo/telefonicznie do 15.01.2016 r.

Udostępniamy Państwu elektroniczną wersję katalogu  wystawy „Życie codzienne w prahistorycznej Macedonii”, życząc równocześnie przyjemnej lektury.

Książka dostępna jest po kliknięciu na obrazek.