Zapraszamy na kolejny wykład naukowy. Tym razem w środę 9 kwietnia o godz. 11.00 w sali audiowizualnej Muzeum Archeologicznego w Poznaniu (ul. Wodna 27, II piętro) rozpocznie się prelekcja pt. „Wczesnośredniowieczny Radom – między Małopolską i Mazowszem, czy między wschodem i zachodem Europy?”. Gościć będziemy dr. Macieja Trzecieckiego z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie. Wstęp wolny!
Od kilku już lat trwają kompleksowe badania nad początkami i najstarszymi dziejami Radomia. Obejmują one unikalny pod względem stanu zachowania zespół stanowisk archeologicznych położony w dolinie rzeki Mlecznej wokół grodziska na Piotrówce. Prace te, zainicjowane przez samorząd miasta i prowadzone przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN, są przedsięwzięciem pod wieloma względami pionierskim. W ich toku dokonuje się nie tylko weryfikacja naszej wiedzy o najstarszych dziejach miasta, ale także stają się one swoistym poligonem doświadczalnym współpracy różnych gałęzi nauki. Istotnym, wykraczającym poza problematykę stricte naukową, aspektem programu badań jest też wypracowanie zasad harmonijnej współpracy instytucji naukowych i lokalnej społeczności.
Wyniki badań – wykopalisk, analiz paleośrodowiskowych i studiów historycznych –ukazują w nowym świetle nie tylko rolę Radomia w strukturach monarchii piastowskiej, ale i trudny do przecenienia potencjał kryjący się w odkrywanych źródłach. Paradoksalnie – Radom jest interesujący przede wszystkim poprzez swoją „typowość”. Zachowane dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności różne kategorie źródeł pozwalają śledzić procesy powstawania i przemian przestrzennych modelowego ośrodka administracyjnego „średniego szczebla” w państwie Piastów, a także wejrzeć w codzienne życie jego mieszkańców, zwłaszcza w ich relacje ze środowiskiem naturalnym, czy powiązania kulturowe. Już pierwsze studia i analizy (badania wciąż trwają) wskazują na dwa bardzo istotne zagadnienia, wykraczające daleko poza lokalną, „radomską” problematykę. Pierwsze z nich to swoista „mobilność” ośrodka, którego dzieje wyznaczane są kolejnymi przeniesieniami centrum administracyjnego, będącymi efektem decyzji politycznych podejmowanych niezależnie od lokalnych uwarunkowań. Skutkiem jest chaos przestrzenny i brak ugruntowanych tradycji życia miejskiego – zjawiska dostrzegalne w wielu ośrodkach tej rangi w Europie środkowo-wschodniej.
Druga niezmiernie ciekawa kwestia to dokonująca się pewna zmiana sposobu postrzegania wczesnośredniowiecznego Radomia. W dotychczasowych studiach nad najdawniejszą przeszłością miasta dominowała dyskusja o przynależności terytorialnej Radomia – czy był to gród bardziej „małopolski”, czy „mazowiecki”, którą można postrzegać jako echo – z pozoru odległych – granicznych sporów książąt dzielnicowych. Refleksja nad źródłami archeologicznymi pozwala widzieć pograniczne położenie Radomia w innym, miej partykularnym świetle. Można je traktować bardziej metaforycznie jako sferę kontaktów między łacińskim zachodem a bizantyńsko-ruskim wschodem Europy, które manifestują się w znaleziskach, czy rekonstruowanych strategiach adaptacji do środowiska i formach życia społecznego. To położenie na rozdrożu miedzy Wschodem i Zachodem zadecydowało o kształcie kulturowego krajobrazu miasta. Ten aspekt badań radomskich stanowić może istotny wkład w refleksję nad specyfiką procesów kształtowania się miast w szeroko pojmowanej strefie pogranicza dwóch najważniejszych kręgów europejskiej kultury.
tekst. M. Trzeciecki
