Mgr Leszek Ziąbka, mgr Sławomir Miłek, ngr Adam Kędzierski 
Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej, Kaliskie Stanowisko Archeologiczne IAiE PAN, Kalisz

Badania archeologiczne na osadzie wielokulturowej w Jankowie II – Oszczywilk (stan. 1/9) pow. Kalisz

Stanowisko wielokulturowe (osady: łużycka, przeworska, wczesnośredniowieczna; cmentarzyska: pomorskie, z okresu wędrówek ludów). Datowane od epoki brązu do początków wczesnego średniowiecza. Położone w dolinie Prosny, na piaszczystym pagórku na terasie nadzalewowej. Znane od początków lat 20 wieku XX. W talach trzydziestych ubiegłego wieku prace wykopaliskowe na stanowisku prowadził J. Fitzke. Odkryto 5 obiektów mieszkalnych (ziemianki) z wczesnego okresu rzymskiego i 3 bogato wyposażone groby z okresu wędrówek ludów. W latach 50 XX wieku badania wykopaliskowe prowadziło Muzeum Archeologiczne w Poznaniu, odkrywając obiekty kultury łużyckiej. W roku 2007 prace prowadziło Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu przy współpracy IAiE PAN. Na obszarze 1 ara zainwentaryzowano 22 obiekty archeologiczne: jamy kultury łużyckiej, grób kultury pomorskiej, obiekty z okresu lateńskiego i wpływów rzymskich 9 w tym 1 wapiennik). Pozyskano również 2 monety celtyckie, półprodukty w postaci fragmentów blach i ciętego drutu o wadze odpowiadającej monetom oraz kilkanaście monet rzymskich ( od schyłku I do III wieku n.e.) a także 2 fibule z główkami zwierząt na kabłąku ( prawdopodobnie importy z terenów Panonii) , które można łączyć z horyzontem celtyckim.

Badania finansowane w roku 2008 przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Priorytet 4), prowadzone były przez Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu przy współpracy IAiE PAN. Pracami objęto powierzchnię 3 arów, na których zainwentaryzowano 120 obiektów archeologicznych: kultura łużycka – epoka brązu /wczesna epoka żelaza( 57 obiektów: 52 jamy, 4 paleniska), kultura przeworska – okres późnolateński / wczesny okres rzymski ( 50 obiektów: 46 jam, 3 mieszkalne, 1 palenisko), ponadto odkryto 12 śladów posłupowych. W obiektach kultury łużyckiej znaleziono oprócz fragmentów ceramiki m. innymi fragmenty 2 brązowych sierpów. W obiektach przeworskich zainwentaryzowano m. innymi kościany gwizdek i żelazne szydło. Podczas prac w obrębie wykopów pozyskano także 2 monety celtyckie oraz kilka monet rzymskich ( od schyłku I do III wieku n.e.). Badania będą kontynuowane.

Mgr Ewa Pawlak 
Pracownia Archeologiczno-Konserwatorska mgr Alina Jaszewska, Zielona Góra, Oddział w Poznaniu

Wyniki badań ratunkowych na cmentarzysku kultury przeworskiej w Osieku pod Jarocinem (sezony 2008 – 2009)

Badania prowadziła Ewa Pawlak z Pracowni Archeologiczno-Konserwatorskiej Aliny Jaszewskiej, na zlecenia Muzeum Regionalnego w Jarocinie. Prace od pierwszego sezonu finansowane przez Muzeum w Jarocinie, w drugim sezonie dodatkowo przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Lubuski Oddział Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich. W 2009 r. współfinansowane przez właściciela żwirowni, Ireneusza Wielińskiego. Cmentarzysko ludności kultury przeworskiej odkryte w 2007 r. przez autorkę sprawozdania, przy okazji badań ratowniczych prowadzonych na sąsiednim stanowisku 1 (cmentarzysko kultury łużyckiej). Stanowisko znajduje się na południowym stoku wzgórza położonego na wschodnim stoku niewielkiego cieku, stanowiącego lewostronny dopływ Lubieszki. W ciągu dwóch kolejnych sezonów wykopaliskowych (2008 i 2009) łącznie rozpoznano 22,5 ara (odpowiednio 10,5 i 12 arów), na których odsłonięto 312 obiektów, związanych przede wszystkim z cmentarzyskiem oraz w mniejszym stopniu z osadą kultury łużyckiej. Jako groby (na podstawie zawartości przepalonych kości ludzkich oraz wyposażenia) określono 117 obiektów. Pomimo znacznego obszaru objętego badaniami (115 x 90 m ) brak podstaw do wyznaczenia zasięgu cmentarzyska. Najstarsza jego część, jak się wydaje w świetle dotychczasowych badań, znajduje się w północnej strefie (rejon kurhanu, odkrytego w 2007 r.) i odnieść ją można do schyłku okresu przedrzymskiego; w tym samym rejonie odkryte zostały najmłodsze obiekty, związane z późnym okresem rzymskim.

Mgr Artur Kurpiewski, mgr Krzysztof Narloch
Instytut Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń

Ślady metalurgii żelaza odkryte na osadzie ludności kultury przeworskiej w Kowalu, gm. loco, woj. kujawsko-pomorskie (stan. 14)

Podczas badań archeologicznych przeprowadzonych w Kowalu (woj. kujawsko-pomorskie) w ramach budowy obwodnicy miasta, odkryto ślady osadnictwa z neolitu, z okresu halsztackiego, z młodszego okresu przedrzymskiego oraz z czasów średniowiecznych. Odkryte stanowisko stanowi zapewne tylko część osady kultury przeworskiej, o czym świadczy między innymi rozplanowanie dymarek odsłoniętych w południowo-wschodniej części przebadanego terenu. Piece te s tanowią znaczące uzupełnienie wiedzy na temat metalurgii żelaza w młodszym okresie przedrzymskim na ziemiach polskich. Mimo, że badania nie dostarczyły dużej liczby materiałów źródłowych należących do kultury przeworskiej, stanowisko jest bardzo ważne dla dalszych rozważań nad początkiem młodszego okresu przedrzymskiego. Osada ta jest jedną z niewielu systematycznie przebadanych na tak dużą skalę, a zarejestrowane pozostałości należą do starszej fazy osadnictwa kultury przeworskiej. Szczególne znaczenie ma również obecność elementów „jastorfskich” istotnych w szerszych badaniach nad kontaktami między tymi ugrupowaniami kulturowymi.

Mgr Alicja Cybulska 
Instytut Prahistorii UAM

Osady kultury wielbarskiej i przeworskiej w Lubochni, gm. Gniezno

Komunikat ten będzie przedstawiał wyniki opracowania materiałów ruchomych i nieruchomych, jakie zostały pozyskane i zadokumentowane w trakcie badań sondażowych i wykopaliskowych na osadzie wielbarskiej (stanowisko 12/13) oraz przeworskiej (stanowisko 23/24) w Lubochni gm. Gniezno, woj. wielkopolskie. Na ich podstawie podjęta zostanie także próba analizy złożonej sytuacji z jaką mamy do czynienia na tym obszarze w okresie wpływów rzymskich.