Ląd nad Wartą, niewielka miejscowość w powiecie słupeckim, odegrała w przeszłości ważną rolę jako jeden z ośrodków kształtowania się państwa piastowskiego, a następnie rozwoju życia monastycznego i kultury cysterskiej w Polsce. Świadectwem jego wielkiej historii są pozostałości wczesnośredniowiecznego grodu na Rydlowej Górze oraz klasztor pocysterski, wznoszący się nad urwistym brzegiem Warty. Pragnąc przypomnieć jego wspaniałą przeszłość, wystąpiliśmy z inicjatywą organizowania tu corocznych festiwali kultury słowiańskiej i cysterskiej. Pierwsza edycja, zatytułowana „Budujemy gród i klasztor w Lądzie” odbyła się w dniach 25-26 czerwca 2005 roku. Impreza zgromadziła rzesze miłośników historii i archeologii, mieszkańców Wielkopolski i innych regionów naszego kraju, a także gości zagranicznych (w tym nawet przybyszów z odległej Australii).
       Festiwal rozpoczął się od ceremonii przekazania starszyźnie plemiennej władzy nad Lądem, dokonanej przez starostę słupeckiego Eugeniusza Grzeszczaka oraz ks. Zenona Klawikowskiego, rektora Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego. W tym momencie historia nadwarciańskiej miejscowości zaczęła się jakby od nowa. Najpierw zebrał się wiec, który po dramatycznych obradach podjął decyzję budowy grodu. Społeczność plemienna rozeszła się do swoich obejść i zaczęła gromadzić budulec do wznoszenia obronnego obiektu. Kiedy wybrano już miejsce, zwrócono się do wyroczni z pytaniem, czy realizacja inwestycji będzie pomyślna. Wyrok okazał się przychylny. Odmierzono więc wały, majdan i miejsce na bramę, po czym cieśle przystąpili do pracy. W tym czasie przy namiotach trwała zwyczajna krzątanina. Rody spotykały się przy ogniskach i zawierały znajomości, kobiety warzyły strawę, zbierały zioła, rzemieślnicy prezentowali swoje warsztaty pracy, a z obozu dobiegała muzyka. Niekiedy dochodziło do swarów, które zażegnywano przy użyciu broni. Życie jednak szybko wracało do normy.
       Formuła festiwalu pozwoliła nam swobodnie przenieść się do nieco późniejszych czasów. Otóż, gdy kwitło już życie w Lądzie, książę Mieszko III Stary podjął myśl osadzenia w nim cystersów. Jego decyzję obwieścił herold. Mieszkańcy grodu i okolicznych osad podjęli przygotowania do przybycia „szarych mnichów”, nie zdając sobie sprawy z różnych trudności, jakie władca ten musiał pokonać w realizacji zbożnego celu. Budowa klasztoru postępowała jednak sprawnie. Goście festiwalowi przyglądali się pracy kamieniarza i witrażysty, podziwiali również pismo średniowiecznego skryby oraz działanie prasy Gutenberga. Bardziej wymagający odbiorca mógł natomiast wysłuchać trzech wykładów na temat kultury słowiańskiej i cysterskiej, wygłoszonych przez prof. Lecha Leciejewicza z Wrocławia oraz prof. Zofię Kurnatowską i prof. Andrzeja M. Wyrwę z Poznania. W podziemiach kościoła odbył się koncert muzyki dawnej w wykonaniu rewelacyjnego zespołu Schola Cantorum Inowroclawienses z Inowrocławia. Wreszcie wieczorem pierwszego dnia festiwalu pojawił się w Lądzie sam książę Mieszko Stary, który w obecności arcybiskupa gnieźnieńskiego i kasztelana lądzkiego powitał pierwszych cystersów. Po tej ceremonii zakonnicy w uroczystej procesji weszli do świątyni i rozpoczęli modły. O 22.00 odbył się znakomity koncert pt. „Rycerze dobrej opieki. Pieśni wypraw krzyżowych”, wykonany przez Jacka Kowalskiego i Klub Świętego Ludwika.
       Drugi dzień festiwalu przyciągnął jeszcze większe tłumy gości. W grodzie i klasztorze toczyło się zwyczajne życie, przeplatane pracą i modlitwą. W podziemiach kościoła odbyły się jeszcze dwa koncerty muzyki dawnej, w wykonaniu zespołów Ars Antiqua z Bierzwnika i Semi Brevis z Kalisza. Na dziedzińcu klasztornym już drugi dzień toczył się turniej szachowy, poprzedzony pokazem tej gry według średniowiecznych zasad. Goście uczestniczyli w długich wycieczkach na grodzisko, zwiedzali też klasztor poznając jego historię oraz warunki życia cystersów. W dawnym dworku już drugi dzień działała wystawa pt. „Archeologia grodu lądzkiego”, przygotowana ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Poznaniu, a także Muzeum Okręgowego w Koninie i Muzeum Regionalnego w Pyzdrach. Cieszyła się ona ogromnym zainteresowaniem. Wśród starszych mieszkańców Lądu ekspozycja obudziła wspomnienia czasów wykopalisk, które przez ćwierć wieku były prowadzone na Rydlowej Górze. Nie zabrakło też atrakcji dla dzieci. Pierwszego dnia budowały swój gród o nazwie Lądziątko, teraz poprzez zabawę poznawały klasztor średniowieczny. Przez cały czas trwania festiwalu sprawdzały swoje siły na wykopie archeologicznym. Dużym zainteresowaniem cieszyła się również ekspozycja antropologiczna. Około południa, na równinie przed obozem pojawiły się wrogie wojska. Bitwa o Ląd, którą tam stoczono, była dla widzów świetnym pokazem słowiańskiej taktyki wojennej oraz uzbrojenia. Potem zaślubiny młodych i huczna zabawa weselna stały się znakiem pokoju i pojednania. I Festiwal Kultury Słowiańskiej i Cysterskiej zakończył efektowny pokaz rozbicia dymarki. Wieczorem, w kościele pw. Najświętszej Maryi Panny i Św. Mikołaja w Lądzie odprawiona została msza święta przez ojców cystersów i księży salezjanów. Przyglądając się dawnym i obecnym gospodarzom klasztoru, trudno było się oprzeć wrażeniu, że w tej jednej chwili historia spotkała się ze współczesnością. W odczuciu wielu gości, taki charakter miał również cały festiwal. Następny odbędzie się już za rok.

Organizatorami I Festiwalu Kultury Słowiańskiej i Cysterskiej w Lądzie byli: Starostwo Powiatowe w Słupcy, Muzeum Archeologiczne w Poznaniu, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich – Oddział w Poznaniu, Urząd Gminy w Lądku, Urząd Miasta i Gminy w Zagórowie, Wyższe Seminarium Duchowne Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu oraz Fundacja „Patrimonium” w Poznaniu. Rolę koordynatorów pełnili: Henryka Mizerska ze Starostwa Powiatowego w Słupcy, Michał Brzostowicz z Muzeum Archeologicznego w Poznaniu i Jacek Wrzesiński ze Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich-Oddział w Poznaniu.

Patronat medialny sprawowała Gazeta Wyborcza, Radio „Merkury” oraz telewizja WTK z Poznania.

Organizatorzy Festiwalu składają serdeczne podziękowania sponsorom: Kompani Piwowarskiej S.A. w Poznaniu, BZ WBK S.A., Spółdzielni Mleczarskiej Udziałowców w Strzałkowie, Firmie „Czerniak”, Fabryce Mebli Dariusza Mikołajczyka, KONSPOL BIS, GS SCh w Strzałkowie, GS SCh w Lądku, GS SCh w Zagórowie, Zakładom Mięsnym „Kryszak” w Ciążeniu, punktowi skupu skór i wełny w Ciążeniu, Przedsiębiorstwu Robót Drogowo-Mostowych w Słupcy, Firmie Słowińscy s.j., PPH „Roof-Reed” Krzysztofa Łukaszewskiego ze Skulska, Drukarni Wydawniczej TRANS-DRUK, Zakładowi Przetwórstwa i Handlu T. Staśkiewicz z Ksawerowa, przystani „Marina Ląd” Mirosława Słowińskiego z Lądu, sklepowi „KRZAK” Krzysztofa Kierzka, panu Markowskiemu ze Swarzędza, Krzysztofowi Stachurskiemu ze Słupcy, kawiarni „CafP Behemot” z Poznania, restauracji „Girasolle” z Poznania, kawiarni „CafP Bordo” z Poznania, kawiarni „Republika Cacao” z Poznania, kawiarni „CafP Farma” z Poznania, kawiarni „CafP Stary Młynek” z Poznania, Galerii Anny Kareńskiej z Poznania oraz salonowi odzieżowemu „Annabelle” z Poznania.

Organizatorzy składają ponadto podziękowania wykładowcom i studentom Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także Krzysztofowi Gorczycy z Muzeum Okręgowego w Koninie, Robertowi Michałowi Czerniakowi z Muzeum Regionalnego w Pyzdrach, Annie Wrzesińskiej z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, Jackowi Marciniakowi z Wrześni, Januszowi Orchowskiemu z Lądu, Bogumiłowi Byczyńskiemu z Lądku oraz dyrekcji i wychowankom Zakładu Poprawczego w Witkowie za bezcenną pomoc w przygotowaniu i realizacji festiwalu.

Jesteśmy również wdzięczni policjantom z Komendy Powiatowej w Słupcy, strażakom z Woli Koszuckiej, Dolan, Ciążenia i Zagórowa oraz służbom medycznym ZOZ w Słupcy za czuwanie nad bezpieczeństwem imprezy i jej uczestników.